برای هدفگذاری تکنیک های زیادی وجود دارد مثل مدل OKR، غول بزرگ پشمالو، PRIMER و DUMB که من در دوره استادی تغییر تدریس می کنم. مهم نیست چند مدل هدف گذاری بلد باشیم، بلکه مهم این است که یک روش را کامل و جانانه یاد بگیریم و لیست هدف گذاری شخصی و کاری مان را آماده کنیم. در مبحث هدفگذاری تکنیک اسمارت از میان دیگر روش ها بیشتر مورد توجه ویژه مدرسین ایرانی و خارجی قرار گرفته است و واقعا مدل ساده و روانی برای هدفگذاری است. قول میدهم اگر تا آخر این مقاله همراه من باشید با کلی مثال از هدف های اسمارت این روش را به خوبی یاد می گیرید.
پیشنهاد ویژه من به شما این است که حتما یک کاغذ و خودکار همین الان برای نوشتن هدف هایتان آماده کنید و بلافاصله بعد از مطالعه این مقاله هدف گذاری حرفه ای را شروع کنید.
اسمارت SMART یعنی هوشمندانه
معنی خود کلمه اسمارت bonus new member در زبان انگلیسی به معنای هوشمند یا هوشمندانه است و واقعا عجب انتخاب اسمی! کاملا حرفه ای و دلچسب. موافقید؟
در زبان فارسی برعکس زبان انگلیسی زیاد مرسوم نیست که ما از ترکیب اول کلمات کلمه دیگری بسازیم. اما انگلیسی زبان ها عاشق این مدل هستند و یکی از بهترین روش های یادیاری و افزایش قدرت حافظه هم هست.
چرا باید از اسمارت یا مدل های دیگر هدفگذاری استفاده کنیم
اگر درست هدف گذاری نکنیم، معمولی می مانیم. مغز ناخودآگاه ما همان طور که در دوره صوتی انضباط شخصی کامل توضیح دادم خیلییی کلک است. اگر با روش اسمارت یا دیگر مدل ها هدف گذاری نکنیم ما را به همان چیزی که برسیم راضی می کند. خب ایرادش چیست؟ به این تصویر که یکی از پست های پیج اینستاگرام من است، دقت کنید.
نیازی به توضیح بیشتر هست؟! ناخودآگاه ما در تلاش است که ما در حاشیه امن خود بمانیم و در حاشیه امن ماندن، یعنی در جا زدن و عقب ماندن. ما باید یاد بگیریم که کنترل و فرمان زندگی مان را در دست خودمان بگیریم که از نظر من این موضوع جز با شناخت کامل مغز و ناخودآگاه ممکن نیست. پیشنهاد می کنم اگر به دنبال شناخت خود هستید، دوره بی نظیر رایگان استادی تغییر را شرکت کنید. replica rolex daytona
هدف گذاری حرفه ای با تکنیک اسمارت SMART
بدون معطلی برویم به سراغ این مدل هوشمند! همان طور که توضیح دادم، هر کدام از حروف کلمه اسمارت نماینده یک کلمه است و SMART از ۵ قسمت به واسطه ۵ حرفش تشکیل شده است. بیایید تا در ادامه ۵ قسمت را باهم بررسی کنیم و بلافاصله مثال های درست و غلط را با استفاده از این تکنیک مقایسه کنیم.
S نماینده کلمه Specific :
معنای لغوی کلمه Specific به معنای مشخص یا خاص است. در مدل هدفگذاری اسمارت به این معنی است که هدف شما باید کاملا خاص و منحصر بفرد باشد. یعنی چی؟ یعنی که اگر از هدف خود با هرشخصی صحبت کردید تصویری که در ذهن هر شخص شکل میگیرد یکسان باشد. پس با این تعریف اهدافی از قبیل میخواهم سالم تر شوم، یا پولدارتر باشم، یا موفق تر باشم اهدف مناسبی نیستند. چون سالم تر در ذهن هرشخصی شکلش فرق می کند.
با توجه به این مولفه میخواهم ماشین بخرم، خونه بخرم، گوشی بخرم و… آیا هدف های درستی هستند؟ نه!! چون خونه و ماشین و گوشی منحصربفرد نیستند. ” میخوام یک ۲۰۶ آلبالویی خوابیده مدل سال فلان بخرم ” می شود یک هدف اسمارت 👌 هرچقدر جزئیات بیشتر باشد، احتمال کلاه گذاشتن ناخودآگاه به سرخودمان را کمتر می کنیم.
M نماینده کلمه Measurable :
معنای کلمه Measurable قابل اندازه گیری است و در الگوی هدفگذاری SMART به این معنی است که هدفی که شما تعیین می کنید باید قابل لمس و دارای کمیت باشد. درآمد ۱۵ میلیونی یا کاهش وزن ۱۰ کیلویی یا مطالعه ۱۰ جلد کتاب هدف هایی هستند که قابل اندازه گیری هستند.
در مقابل این اهداف ماشین بهتر، درآمد بیشتر و رسیدن به وزن مناسب قرار می گیرد که قابل اندازه گیری و نظارت در طول مسیر هدفگذاری نیستند. در واقع شما باید هدف قابل اندازه گیری انتخاب کنید تا بتوانید در هر نقطه از مسیر میزان پیشرفت و رشد خودتان را نسبت به هدف تان ارزیابی و محاسبه کنید.
A نماینده کلمه Attainable یا Achievable :
Attainable یا Achievable هر دو به معنی قابل دستیابی هستند و این بند از الگوی SMART در واقع شما باید بررسی کنید که آیا این هدف در شرایطی که شما می خواهید شدنی است. همان واقع بینی! سفر به مریخ یا اعماق زمین غیرقابل دستیابی هستند. کاهش وزن ۳۰ کیلو در یک هفته هم همین طور. با امکانات و شرایطی که دارید این حق طبیعی شماست که بیشترین و بزرگترین چیزها را در زندگی خود مطالبه کنید اما مطالبه گری چیزهایی که هنوز با علم و توان بشریت و بعضی موارد بخاطر محدودیت های جغرافیایی و غیره شدنی نیست. در این الگوی هدف گذاری زیاد از این تیپ اهداف استقبال نمی شود.
R نماینده ای که اختلاف بین علما برسرش زیاد است…
در بررسی تاریخچه این الگوی هدفگذاری خواهید دید که هرکسی یک کلمه را به R نسبت داده است. به نظر شخصی من واژه ای که برازنده و به نوعی تکمیل کننده این الگوست Relevant به معنی مرتبط یا در ارتباط است. هدفی که شما برای زندگی تان انتخاب می کنید باید با ارزش های شما مرتبط باشند.
خیلی از اهدافی که ما انسان ها امروز برای آینده خود در نظر می گیریم صرفا برای درآوردن چشم همسایه و باجناق یا پز دادن در دانشگاه و محل کار است و هیچ ارتباط معنوی بین هدف ها و ما نیست. یا فلان هدف را انتخاب می کنیم چون در جامعه مد شده و همه جامعه به سمت آن می روند. مثل تب قبولی در رشته های پزشکی! یعنی ما هیچ علاقه و کششی برای هدف نداریم و شخص به خاطر جلوگیری از رسوایی و همرنگ شدن در لیست اهدافش نوشته و یا ازین بدتر بخاطر اجبار اطرافیان…
در این قسمت از الگوی اسمارت چرایی انتخاب این هدف و ارتباط آن با ارزش ها و چشم اندازی که برای زندگی تان انتخاب کردید باید مورد بررسی قرار بگیرد.
T نماینده زمان یا همان Time یا Time Bounded
T یعنی هدف باید زمان دار باشد. شما باید برای اهداف خود ضرب العجل مشخص کنید. این بند از مدل اسمارت نیز مجدد به منظور نظارت و بررسی مسیر موفقیت شما است تا آنالیز و خط کشی برای سنجش میزان موفقیت تان داشته باشید. موضوع مهم تر جلوگیری کردن از کامل گرایی یا کمال گرایی منفی است.
هدف ها را در سه دسته کوتاه مدت یعنی تا سه ماه، میان مدت ۱ سال و بلند مدت یعنی تا ۳ سال دسته بندی کنید. با توجه به مقاصدی که در مسیر رسیدن به هدف برای خودتان در بند M ترسیم کرده اید تمام مسیر موفقیت تان را زمان بندی کنید.
هدف گذاری اسمارت به فارسی
در طول این ۱۰ سال که در سمینارها و کارگاه ها از مدل هدف گذاری SMART صحبت کرده ام، دیدم که برای اکثر افراد بسیار سخت است که تمام این کلمات انگلیسی را به خاطر بسپرند. به همین دلیل من فارسی شده این مدل را برای شما به عنوان هدیه توضیح می دهم که خیلی راحت تر می شود به ذهن سپرد.
هدف باید با مقدمه باشد
مقدمه خلاصه شده فارسی ۵ قسمت مدل هدف گذاری اسمارت است و هر حرف مخفف یک کلمه است.
- م نماینده منحصربفرد
- ق نماینده قابل اندازه گیری
- د نماینده در دسترس
- م نماینده مرتبط
- ه نماینده همه هدف ها زمان دار باشند
با این روش که گفتم خیلی راحت و هلو این روش هوشمندانه با ظاهر غلط انداز در مغز شما ذخیره می شود.
مثال های درست و غلط هدف گذاری با روش اسمارت
مثال غلط : ثروتمند بشم
مثال درست : به درآمد ماهی ۱۰۰ میلیون برسم
بزرگ فکر کن، کوچیک عمل کن
اهداف بزرگ غیرقابل دستیابی به نظر می آیند. با خرد کردن اهداف به جزهای کوچک تر، هدف دستیافتنی تر می شود. اگر شما قصد رفتن از تهران به بندر عباس را دارید باید شهرهایی که قصد گذشتن از آن ها را برای رسیدن به مقصد خودتان را دارید انتخاب کنید. با همین مثال ساده متوجه می شوید که سفر به بندرعباس فقط یک مسیر ندارد و هرشخصی با علاقه و شرایط خود مسیر متفاوتی را انتخاب می کند که این موضوع دقیقا برای انتخاب مسیر در رسیدن به مقصد هدفگذاری تان هم صادق است.
مثلا من به عنوان اولین ماشین شخصی، ماشین نداشتن را به خریدن پراید یا ماشین های مدل پایین تر ترجیح دادم و به عنوان اولین ماشین ۲۰۶ تیپ ۵ خریدم. در حالی که صمیمی ترین رفیق من به عنوان اولین ماشین رنو سفید خرید 😁
خب نکته دیگری برای یاد گرفتن در خصوص این مدل هدف گذاری نیست و بی معطلی سراغ تاریخچه آن برویم.
تاریخچه هدف گذاری به روش اسمارت SMART
بررسی اهمیت و تاثیر هدفگذاری در زندگی به دهه ۶۰ میلادی بازمیگردد که در تاریخ شمسی ما بین دهه ۳۰ تا ۴۰ است. یعنی تا قبل از آن به مقوله هدفگذاری توجه علمی و دقیقی نشده بود. اولین اشاره مستقیم به سبک هدف گذاری اسمارت در سال ۱۹۶۸ ( ۱۳۴۶ شمسی ) باز می گردد که توسط دکتر ادوین لوک در مقاله ای که با عنوان ” Toward a Theory of Task Motivation and Incentives ” منتشر شد. دکتر لوک در این مقاله به بررسی تاثیر هدفگذاری در نتیجه گیری و عملکرد سازمان ها پرداخته بود.
اگر در کل تاریخ کند و کاو کنید هیچ برهه ای از زمان متدلوژی هدف گذاری اسمارت هیچ وقت تا این حد مورد توجه بشریت نبوده! در واقع با روشن شدن تاثیر هدفگذاری در زندگی اخیرا ما رو به استفاده ارین روش هوشمند آورده ایم. رهبرها و مدیران کسب و کار برای برنامه ریزی و جهت دهی نیروهایشان به سمت پیروزی این مدل را موثر یافته اند. روش اسمارت از دنیای کسب و کار وارد زندگی شخصی ما شده است.
اختلاف نظر ها در مورد حروف S.M.A.R.T
جالب است بدانید اختلاف نظرهای زیادی در مورد ریشه های هر کدام از حرف های این مدل وجود دارد. این ها تعبیرهای مختلف حرف ” R ” هستند که در مقالات مختلف ممکن است ببینید :
- Relative : به معنای مرتبط که در قسمت بالا بررسی شد
- Result-based : نتیجه محور
- Resourced : منبع محور یا ترجمه تحت لفظی منبع لحاظ شده
- Resonant : تشدید کننده
- Realistic : واقع گرایانه
- Reasonable : با دلیل و مقصود
جمع بندی
با تمام خوبی ها و راحتی استفاده مدل اسمارت من مخالف استفاده از آن هستم، چون روش هدف گذاری بسیار منطقی ای است که بیشتر به درد کسب و کارها می خورد تا هدف گذاری در زندگی شخصی! زندگی هر یک از ما بر اساس احساس و تصمیمات احساسی پیش می رود. پیشنهاد من به شما هدف گذاری با روش DUMB است که برای اولین بار در ایران در دوره استادی تغییر تدریس شده است.
مطالعه بیشتر:
- هدفگذاری حرفه ای دیوانه وار با روش DUMB